ΑΡΘΡΑ | 17 Ιουνίου 2017

Η σύγχρονη εποχή που ζούμε χαρακτηρίζεται ως “Ανθρωπόκαινος εποχή” – μια εποχή κατά την οποία ο άνθρωπος έχει γίνει η κυρίαρχη δύναμη που διαμορφώνει το φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζει. Είναι φανερό ότι μια οικονομία η οποία αποσπά φυσικούς πόρους με αυξανόμενους ρυθμούς, χωρίς να λαμβάνει υπόψη το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί και γενικότερα τα φυσικά όρια του πλανήτη, δεν μπορεί να συνεχίσει επ’ αόριστον.

Σε έναν κόσμο που σύντομα θα φτάσει τους εννέα δισεκατομμύρια καταναλωτές, οι οποίοι αγοράζουν βιομηχανικά προϊόντα, η προσέγγιση αυτή θα παρεμποδίσει τις επιχειρήσεις και θα υπονομεύσει τις οικονομίες. Σήμερα γίνεται όλο και περισσότερο κατανοητό από πολιτικούς και επιχειρηματίες ότι ο αυξανόμενος παγκόσμιος ανταγωνισμός έχει καταστήσει την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους σε προσιτές τιμές, ένα όλο και πιο δύσκολο εγχείρημα και ότι αυτό το γραμμικό οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης έχει φτάσει πλέον στα όριά του. Επομένως, απαιτείται ένας νέος τρόπος επιχειρηματικής δραστηριότητας, μια περισσότερο κυκλική οικονομία, η οποία προσφέρει διέξοδο στο σημερινό οικονομικό μοντέλο και η οποία δεν είναι τίποτε περισσότερο από τον συνδυασμό βιομίμησης και ανακύκλωσης, στην οποία τα κατάλοιπα από μια δραστηριότητα αποτελούν τις πρώτες ύλες για μια άλλη. Στην κυκλική οικονομία τα προϊόντα δεν μετατρέπονται τόσο γρήγορα σε άχρηστα προϊόντα αλλά επαναχρησιμοποιούνται, επιδιορθώνονται, ανανεώνονται και ανακυκλώνονται, προκειμένου να αποσπαστεί το μέγιστο της αξίας τους, πριν επιστρέψουν με ασφαλή τρόπο στη βιόσφαιρα. Με τον τρόπο αυτό, ένα προϊόν που μέχρι σήμερα θεωρούνταν ως «άχρηστο» μπορεί να μετατραπεί σε έναν χρήσιμο παραγωγικό πόρο.

Στόχος είναι να εστιάσουμε πέρα από τα απόβλητα και να κλείσει ο κύκλος της κυκλικής οικονομίας. Είναι απαραίτητο η διαχείριση των πόρων να γίνεται πιο αποτελεσματικά σε όλο τον κύκλο της ζωής τους. Αυτό θα δημιουργήσει νέα ανάπτυξη και ευκαιρίες απασχόλησης. Ειδικότερα για τις επιχειρήσεις στην ΕΕ, εκτιμάται ότι οι βελτιώσεις στην αποδοτική χρήση των πόρων σε όλο το εύρος της αλυσίδας αξίας, σε συνδυασμό με την πρόληψη όσον αφορά στη δημιουργία απορριμμάτων, θα μπορούσαν να μειώσουν τις ανάγκες εισροών κατά 17 % – 24 % μέχρι το 2030. Ταυτόχρονα, η καλύτερη χρήση των πόρων θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ύψους 630 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Επίσης, θα υπήρχε και μείωση των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

Η υλοποίηση της κυκλικής οικονομίας θα έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την εξοικονόμηση πόρων, αλλά θα πυροδοτήσει την καινοτομία και θα επιτρέψει στις βιομηχανίες να επιτύχουν την αποδέσμευση της ανάπτυξης από την χρήση των πόρων. Για τον μέγιστο βαθμό αξιοποίησης μιας κυκλικής οικονομίας, είναι αναγκαία η εξεύρεση νέων μορφών συνεργασίας ανάμεσα στους διαφορετικούς παράγοντες που συνιστούν το σύνολο της αλυσίδας εφοδιασμού.

Η βιώσιμη χρήση φυσικών πόρων και ο περιορισμός της κλιματικής αλλαγής απαιτεί μετάβαση προς ένα νέο οικονομικό σύστημα, στο οποίο ο πλούτος και η ευημερία σε μια χώρα δημιουργούνται με χρήση μικρότερων ποσοτήτων φυσικών πόρων. Η ύπαρξη κυκλικής οικονομίας ουδέτερης σε άνθρακα αποτελεί προϋπόθεση για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Επίσης, ορίζει την κατεύθυνση και τα όρια για την ανάπτυξη καθαρών τεχνολογιών και βιοοικονομίας, που αποτελούν τα μελλοντικά θεμέλια στην οικονομία μιας χώρας.

Επομένως, είναι σαφές ότι η ανάγκη για εξεύρεση ενός δρόμου προς ένα νέο οικονομικό σύστημα, ικανό να ανταποκριθεί στην πρόκληση των περιορισμένων φυσικών πόρων και την κλιματική αλλαγή, είναι πλέον ευρέως αναγνωρισμένη. Σήμερα, η πρόκληση είναι όχι μόνο να μάθουμε από τις επιτυχημένες δραστηριότητες, αλλά και να μετασχηματίσουμε πλήρως συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης και όχι απλά να αλλάξουμε συγκεκριμένες παραγωγικές διαδικασίες. Οι μετασχηματισμοί αυτοί συνεπάγονται βελτίωση όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα της διαχείρισης των πόρων σε όλες τις δραστηριότητες, βελτιστοποίηση των παραγωγικών διαδικασιών, ανάπτυξη επιχειρηματικών υποδειγμάτων και βελτίωση της εφοδιαστικής υποδομής καθώς επίσης και αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων.